Capoeira - słowniczek. Hasła na literę B

 Dziś mam dla was kolejny post objaśniający różne pojęcia związane z capoeirą. Jak zawsze podkreślam, że to tylko wiedza podstawowa i warto szukać samemu więcej o każdym z tematów.

 

Bahia <wymowa: baija > stan w północno-wschodniej Brazylii, w którym do dziś zamieszkuje najwyższy procent Brazylijczyków pochodzenia afrykańskiego. W stanie Bahia znajduje się miasto Salvador da Bahia – pierwsza stolica Brazylii. Bahia jest kolebką współczesnej capoeira. To tam nauczało dwóch największych mistrzów capoeiry czyli Mestre Pastinha i Mestre Bimba. Podczas intensywnych prześladowań z końca XIX i początku XX wieku capoeira przetrwała właściwie tylko w Bahia i stamtąd rozlała się ponownie na całą Brazylię a potem resztę świata.

Balançar <wymowa: balansar, Dosłowne znaczenie: zmieniać> balansować, bujać się

Bananeira <wymowa: bananeira>. Dosłowne znaczenie: drzewo bananowe> element akrobatyczny (stanie na rękach)

Bênção <wymowa: bensał. Dosłowne znaczenie: błogosławieństwo> kopnięcie proste, odepchnięcie nogą.

Baqueta <wymowa: baketa> patyczek, pałeczka używana do gry na berimbau

Bateria <wymowa: baterija. Dosłowne znaczenie: bębny> osoby grające na instrumentach podczas roda, orkiestra. Zwykle składa się z 5 do 7 instrumentów: trzech berimbau (gunga, medio, viola), atabaque, agogo, pandeiro. W niektórych grupach stosuje się: reco-reco (tarka).

Batizado <wymowa: baczizado. Dosłowne znaczenie: ochrzczony> przyjęcie nowych uczniów do grupy capoeira poprzez przyznanie pierwszego sznura. Tradycja rozpoczęta przez Mestre Bimba w 1930 roku, batizado wiązało się wówczas z pierwszą grą w roda nowego ucznia po okresie szkolenia (nie stosowano wówczas jeszcze sznurów). Obecnie nowi uczniowie otrzymują swój pierwszy sznur (cordao). W niektórych grupach wszyscy uczniowie otrzymują też apelido (pseudonim). Batizado najczęściej organizowane jest wraz z troca de cordas (zmiana sznurów), w trakcie którego doświadczeni uczniowie otrzymują wyższe stopnie (sznury). Batizado odbywa się zazwyczaj raz w roku wraz z warsztatami. Zwykle batizado organizowane jest wspólnie dla całego regionu lub nawet kraju – dzięki temu poszczególne sekcje integrują się a uczniowie podnoszą poziom poprzez ćwiczenia z uczniami z innych miast. Zwykle na batizado obecny jest Mestre choć nie jest to wymóg formalny. Część grup łączy również batizado z występami artystycznymi powiązanymi z kulturą afro-brazylijską takimi jak maculelê, samba de roda, koncerty. Uczniowie, którzy dostali pierwszy sznur na batizado zakładają go i już z tym sznurem wchodzą do gry z osobą zaawansowaną (instruktorem, profesorem, Mestre). W wielu przypadkach taka gra kończy się „chrztem podłogą” – zaawansowany gracz obala lub podcina osobę z pierwszym sznurem. Ten upadek ma uświadomić graczowi, że powinien kontynuować naukę i rozwój. Nie należy tego wiązać z lekceważeniem czy poniżeniem. Gracz świadomy końca gry mimo wszystko powinien grać „normalnie”, nie powinien sam się „położyć” przy lekkim kontakcie (wyjątkowo mocna, agresywna obrona przed obaleniem też może być nie do końca na miejscu – najlepiej grać swoją capoeirę i nie przejmować się). Pierwszy sznur przyznany na batizado nie musi być sznurem pierwszym w kolejności (najniższym) choć z reguły tak jest. Pomimo nazwy uroczystość nie ma powiązań religijnych. Grupy Capoeira Angola nie organizują batizado.

Batuque <wymowa: batuke. Dosłowne znaczenie: bicie> brazylijska walka-gra. Rodzaj zapasów bez użycia rąk, popularny w Bahia na początku XX wieku. Podobnie jak w capoeira uczestnicy ustawiali się w kręgu a para grających była w środku (jedna osoba stała w oczekiwaniu na atak a druga okrążała przeciwnika i w dowolnym momencie atakowała stosując różne podcięcia). Ojciec Mestre Bimba był mistrzem batuque. Mestre Bimba wzbogacił capoeirę przenosząc część technik właśnie z batuque. Obecnie nie gra się już w batuque.

Biribá <wymowa: biriba > drzewo owocowe z rzędu magnoliowców. Posiada jadalne owoce. Drewno biribá używane jest do wyrobu łodzi oraz tradycyjnego instrumentu berimbau.

Berimbau <wymowa: berimbau > jednostrunowy instrument pochodzący z Afryki. Wyglądem przypomina łuk. Kij (verga) zrobiony jest z drewna biribá. Arame - struna pozyskiwana jest z opon samochodowych (pierwotnie z jelit zwierzęcych). Cabaça czyli pudło rezonansowe wykonana jest z wydrążonej tykwy. Berimbau to najważniejszy instrument muzyczny w roda, osoba grająca na berimbau, nadaje rytm, który wskazuje szybkość oraz rodzaj granej capoeira. W capoeira zaczął być używane dopiero około 1900 roku. Wcześniej wykorzystywano go w handlu by dźwiękiem zwrócić uwagę przechodniów.